ابن عربی و نقد قاعده الواحد

author

  • نصرالله حکمت
Abstract:

قاده فلسفی «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»(از واحد جزواحد صادر نمی شود)را که معروف به قاعده«الواحد»است،بیشتر فیلسوفان مسلمان پذیرفته ،در آثار خود مورد بحث قرار داده .مفاد آن را برهانی کرده اند. بی تردید،این قاعده عقلی را نخستین بار فیلسوفان مسلمان مطرح نکرده اند،اما اینکه چه کسی آن را کشف کرده و برای بار نخست مورد بحث و گفت و گو قرارداده است،محل اختلاف حکمای اسلامی است.معلم ثانی ،ابونصر فارابی،ارسطو را مبتکر این قاعده می داند و دراین باب به سخن فیلسوف معروف ،زنون،که وی را ازشاگردان ارسطو می داند،استناد می کند،اما ابن رشد این قاعده را به دو فیلسوف قدیم یونانی ،افلاطونی و ثامسطیوس نسبت داده و در این باب نام ارسطو را به میان نیاورده است.عثمان یحیی،این قاعده را در اصل تاریخی خود،دارای مبدیی افلوطینی می داند.در کتاب اثولوجیا –که آن را حکمای مسلمان به عنوان کتاب ارسطو می شناختند اما در واقع خلاصه ای کتاب افلوطین است-مفاد این قاعده مورد بحث قرار گرفته است درمیمردهم از کتاب مذکور آمده است که : «اولین ابداع حق ،شی ء تام است که همان هویت عقل باشد.»

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

آفرینش بر اساس عشق و قاعده الواحد از دیدگاه ابن عربی

از نظر عارفان، حق تعالی و مخلوقات از یکدیگر جدا نیستند. آفرینش تجلی حسن خداوند است: چون ذات حق تعالی خواست شناخته شود، عشق آغاز شد. عشق نخستین جلوه وجود است و قبل از آن چیزی نیست. حق تعالی زیباست، زیبایی ذاتاً معشوق است. اگر خدا در صورت جمال تجلی نکرده بود، جهان پدیدار نمی شد. بیرون آمدن جهان به سوی هستی، از رهگذر آن عشق بود. اصل حرکت جهان، حرکت حبی بوده است و این حال همچنان ادامه دارد. در این م...

full text

ابن رشد، فعل الهی و قاعده الواحد

قاعده «الواحد»، یکی از مهم­ترین قواعد فلسفی به شمار می­آید، که البته می­توان بنیاد آن را نظریه­ای نوافلاطونی دانست. ابن­رشد، در کتاب­های مختلف خود به قاعده «الواحد» و در پی آن، به تبیین نحوه فاعلیّت خداوند و «صدور» پرداخته است. در آثار او، به صراحت می­توان دو رویکرد کاملاً متفاوت به قاعده الواحد را مشاهده کرد؛ چنان­که می­توان گفت دیدگاه او نسبت به این قاعده، در آثار اولیّه­اش مدافعانه بوده اما در ...

full text

آفرینش بر اساس عشق و قاعده الواحد از دیدگاه ابن عربی

از نظر عارفان، حق تعالی و مخلوقات از یکدیگر جدا نیستند. آفرینش تجلی حسن خداوند است: چون ذات حق تعالی خواست شناخته شود، عشق آغاز شد. عشق نخستین جلوه وجود است و قبل از آن چیزی نیست. حق تعالی زیباست، زیبایی ذاتاً معشوق است. اگر خدا در صورت جمال تجلی نکرده بود، جهان پدیدار نمی شد. بیرون آمدن جهان به سوی هستی، از رهگذر آن عشق بود. اصل حرکت جهان، حرکت حبی بوده است و این حال همچنان ادامه دارد. در این م...

full text

قاعده الواحد و فاعلیت الهی

از جمله قواعد فلسفی در باب علیت، قاعده معروف «الواحد» است که با اصل سنخیت علت و معلول ارتباط تنگاتنگ دارد. در منظر بسیاری از حکیمان، این قاعده بدیهی تلقی شده، در عین این که از منظر برخی با اشکالها و پرسشهای جدی در خصوص قلمرو آن روبه رو شده است، از جمله اینکه: قاعده الواحد با فاعلیت و قدرت مطلقه الهی تعارض دارد، بهگونه ای که برخی علیت الهی را از شمول قاعده خارج کرده اند. این مقاله ضمن تبیین اصل ...

full text

قاعده الواحد و قدرت مطلق خداوند

از سویی حکما، قاعده «الواحد» (از یکی جز یکی صادر نگردد) را بدیهی می‌دانند و از سوی دیگر معتقداند خداوند یکتا، قادر مطلق است. لازمه قدرت مطلق خداوند، صدور کثیر از خدای یکتاست، آیا این، با قاعده الواحد متعارض است؟ چگونه می‌توان همزمان، قاعده الواحد و قدرت مطلق خداوند را پذیرفت؟ در این مسئله می‌گوییم: در پذیرش این قاعده، وفاق حکیمان، عارفان و متکلمان ادعا شده است که اساسی نداشته، پشتوانه قاعده...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 34  issue 1

pages  -

publication date 2007-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023